Τέσσερα ζητήματα από την καθημερινή εμπειρία των μεταφραστών στον εκδοτικό χώρο
Μέρος 3ο: Συμφωνητικά και τέρατα
Τα συμφωνητικά μεταξύ εκδοτών και μεταφραστών περιλαμβάνουν πολλά τραγελαφικά, τα οποία πολλές φορές φτάνουν σε σημείο να προσβάλλουν την αξιοπρέπεια των συμβαλλόμενων, είναι εξευτελιστικά για τον μεταφραστή ή ακόμα και τον συγγραφέα ή τον εν γένει δημιουργό, απαράδεκτα όσον αφορά την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και δημιουργίας (αθέμιτες περικοπές ή αλλοιώσεις).
Ωστόσο, οι συγγραφείς και μεταφραστές μπορούν να υπογράφουν με τους εκδότες συμφωνητικά σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2121/93, να μην δέχονται μονόπλευρους και άδικους όρους υπέρ του ισχυρότερου μέρους, να διεκδικούν συμφωνητικά που ικανοποιούν, έστω και στοιχειωδώς, τις ανάγκες του πνευματικού δημιουργού.
Η ύπαρξη νομότυπων και αξιοπρεπών συμφωνητικών μόνο βελτιώσεις έχει να επιφέρει στον κλάδο, όπως έχει αποδείξει η διεθνής εμπειρία σε χώρες όπου οι νόμοι εφαρμόζονται και οι συμβάσεις τηρούν ένα ελάχιστο κοινώς αποδεκτό καθεστώς και για τους δύο συμβαλλόμενους.
Οι δικές μας προτάσεις
Ο ΣΜΕΔ έχει αναρτήσει εδώ και χρόνια πρότυπα συμφωνητικά μετάφρασης και επιμέλειας για την προάσπιση των δικαιωμάτων των επαγγελματιών του χώρου και έχει προτείνει συλλογική διαπραγμάτευση μεταξύ ενώσεων συγγραφέων, μεταφραστών και εκδοτών για την καθιέρωση ενός κοινά αποδεκτού συμφωνητικού και κατώτερων αμοιβών. Οι σύλλογοι εκδοτών αρνήθηκαν, αλλά η πρότασή μας εξακολουθεί να ισχύει.
* Οι σημειώσεις αυτές, με βάση την παρουσίαση του συνάδελφου, Κρίτωνα Ηλιόπουλου (Η μετάφραση δεν "Πωλείται"), στη 2η Μεταφραστική Συνάντηση της ΠΕΕΜΠΙΠ με τίτλο «Πνευματικά δικαιώματα και μετάφραση», εντάσσονται στη συζήτηση-καμπάνια του συλλόγου με θέμα τα πνευματικά δικαιώματα των μεταφραστών.