Έπρεπε να σκύψω, να σκύψω, να σκύψω. Τόσο που η μύτη μου να ενωθεί με τη φτέρνα μου. Έτσι βολικά κουλουριασμένος, να κυλώ και να φθάσω.
Κ.Γ. ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ
Θα μπορούσε, αν δεν ήταν πραγματικότητα, να είναι πρωταπριλιάτικη φάρσα. Ή κάποιο αστείο που καταγράφουν κρυφές κάμερες για να γελάσουμε μετά όλοι μαζί. Πρόκειται όμως για τη δοκιμασία που περνούν οι υποψήφιοι επιμελητές (εξωτερικοί «συνεργάτες»: στο εξής εντός εισαγωγικών ο τελευταίος αυτός ευφημισμός) των εκδόσεων Πατάκη.
Συνήθως οι εκδοτικοί οίκοι, πριν ξεκινήσουν να συνεργάζονται με κάποιον επιμελητή, του δίνουν ένα δείγμα κειμένου να επιμεληθεί, το οποίο αυτός διορθώνει κατ’ οίκον και τους το επιστρέφει ύστερα από μερικές μέρες. Κάποιοι άλλοι εκδοτικοί δίνουν κατευθείαν το προς επιμέλεια βιβλίο, αρκούμενοι να έχουν μια εικόνα της επιμέλειας-διόρθωσης των πρώτων σελίδων. Οι εκδόσεις Πατάκη όμως καινοτομούν. Μαθαίνουμε ότι τα τελευταία χρόνια οι υποψήφιοι «συνεργάτες» τους επιμελητές υποχρεώνονται σε μια τρίωρη δοκιμασία στα γραφεία του εκδοτικού οίκου. Μέσα σε αυτές τις τρεις ώρες θα πρέπει: Να απαντήσουν σε ψυχομετρικά τεστ. Να κάνουν τεστ νοημοσύνης και αντίληψης (με σχήματα, αριθμητικές πράξεις κτλ.). Να μεταφράσουν κείμενο από τα αγγλικά (χωρίς λεξικά και διαδίκτυο). Να επιμεληθούν και να διορθώσουν κείμενο στα ελληνικά (χωρίς λεξικά και διαδίκτυο). Να ετυμολογήσουν λέξεις. Να απαντήσουν σε ερωτήσεις γνώσεων (κάποιες από αυτές πολλαπλών επιλογών). Να τοποθετήσουν ρήματα σε προτάσεις, με ζητούμενο τον σωστό χρόνο και τη σωστή έγκλιση. Να τοποθετήσουν τις σωστές λέξεις και φράσεις σε αγγλικό κείμενο. Και όλα αυτά πρέπει να ολοκληρωθούν (για άγνωστους λόγους, εφόσον ο επιμελητής εργάζεται στο σπίτι του και δεν πληρώνεται με την ώρα), όπως είπαμε, μέσα σε τρεις ώρες.
Θα θέλαμε αρχικά να ρωτήσουμε τον κύριο Πατάκη και όσους εμπλέκονται στη δημιουργία* αυτού του εκτρωματικού τεστ αναξιοπρέπειας και υποβάθμισης των εργαζομένων αν οι ίδιοι δουλεύουν (μεταφράζουν, επιμελούνται κτλ.) χωρίς λεξικά και διαδίκτυο. Και αν το κάνουν, θέλοντας να συνεισφέρουμε στην αποθέωση αυτών των ξεχωριστών ανθρώπων που ζουν ανάμεσά μας, προτείνουμε να οργανωθεί ένας από μνήμης μαραθώνιος μετάφρασης/επιμέλειας, όπου το κοινό θα τους αναθέτει κείμενα και αυτοί θα αντεπεξέρχονται στον προκαθορισμένο χρόνο. Επίσης έχουμε κατά νου μερικές πολύ καλές γενικές ερωτήσεις γνώσεων να τους απευθύνουμε, ωστόσο ο περιορισμένος χώρος αυτού του κειμένου δεν μας επιτρέπει να το κάνουμε.
Η αλήθεια είναι ότι σε αυτούς τους καιρούς εργασιακού μεσαίωνα που ζούμε, πίσω από κάθε αψυχολόγητη ή εκτός τόπου και χρόνου ενέργεια των επιχειρήσεων υπάρχει ένας βαθύς πυρήνας σκοπιμοτήτων. Για έναν εκδοτικό οίκο λοιπόν που στην ιστοσελίδα του μοστράρει σε περίοπτη θέση το αυστηρό οργανόγραμμα της εταιρείας, που εξυμνεί την πειθαρχία, την εργατικότητα και την έλλειψη χαλαρότητας, που πιέζει τους εργαζόμενους στις εκδόσεις να παράγουν συγκεκριμένο πνευματικό έργο σε συγκεκριμένο χρόνο, που αμείβει κυριολεκτικά με ψιχία την επιμέλεια/διόρθωση, και με απίστευτες καθυστερήσεις στην καταβολή των ψιχίων αυτών (ανάλογα με τα καπρίτσια του χρονοδιαγράμματος των εκδόσεων), τα όποια προσχήματα για φιλολογική και γλωσσική αρτιότητα εύκολα καταρρίπτονται και διακρίνεται το παντοδύναμο κίνητρο του κέρδους. Γι’ αυτό ακριβώς και ο μελλοντικός «συνεργάτης» πρέπει −ήδη ως υποψήφιος− να είναι ψυχολογικά ισοπεδωμένος, να νιώθει ανεπαρκής και ολίγιστος, απρόσωπος και ανταλλάξιμος, ένας από τους πολλούς που διεκδικούν το μεροκάματο (το οποίο στην πράξη θα αποδειχτεί της πείνας), και να σκύβει το κεφάλι χωρίς να διεκδικεί ούτε τα στοιχειώδη. Αυτό είναι το νόημα της τρίωρης δοκιμασίας.
Και επειδή οι συντάκτες του εν λόγω τεστ απ’ ό,τι φαίνεται μελετούν τον μαρξισμό (πολύ διασκεδάσαμε με την ερώτηση «Ποια είναι η κριτική του Μπακούνιν στον Μαρξ;»), συμβουλεύουμε τους ιθύνοντες των εκδόσεων να ξαναδιαβάσουν τα περί υπεραξίας, καθώς και τα περί πάλης των τάξεων. Εμείς θα είμαστε απέναντί τους καταγγέλλοντας τέτοιες πρακτικές υποτίμησης, εξευτελισμού και ισοπέδωσης των εργαζομένων.
* Ελπίζουμε και ευχόμαστε το συγκεκριμένο τεστ να έχει φτιαχτεί από κάποια απρόσωπη εταιρεία και όχι από εργαζόμενο στις εκδόσεις Πατάκη (υπεύθυνο των σεμιναρίων) που δηλώνει στο βιογραφικό του ότι συνέταξε και τυποποίησε, για λογαριασμό του εκδότη, μεθόδους δοκιμασίας, εκτίμησης και ελέγχου γνώσεων υποψήφιων «συνεργατών» (διορθωτών, επιμελητών κ.ά.).
