Την τελευταία εβδομάδα του Ιανουαρίου, ο Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών πραγματοποίησε μια σειρά από ενημερωτικές παρεμβάσεις, στο Παζάρι Βιβλίου 2011 στην πλατεία Κλαυθμώνος (Δευτέρα 24/1, Τρίτη 25/1 και Κυριακή 30/1) και στην 4η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, στις εγκαταστάσεις της HELEXPO στο Μαρούσι (Κυριακή 30/1).Μοιράσαμε εκατοντάδες αντίτυπα της ανακοίνωσης του Συλλόγου για τα πνευματικά δικαιώματα των μεταφραστών στο ψηφιακό περιβάλλον. Σε όλες τις περιπτώσεις, το βιβλιόφιλο κοινό έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για τις παρεμβάσεις μας: το κείμενό μας διαβαζόταν και συζητιόταν επιτόπου, ενώ αρκετοί επισκέπτες των εκθέσεων, ανάμεσά τους και κάποιοι συνάδελφοι, μας πλησίασαν για να μας ζητήσουν περισσότερες πληροφορίες για τον ΣΜΕΔ, τη δράση του και τις διεκδικήσεις του. Έγινε ξανά φανερό ότι το αναγνωστικό κοινό, στην πλειονότητά του, δεν θεωρεί τον εαυτό του μάζα καταναλωτών που απλώς προσέρχονται σε εμπορευματικού τύπου εκδηλώσεις, αγοράζουν, πληρώνουν και φεύγουν· ενδιαφέρεται για καθετί που σχετίζεται με το βιβλίο, με τη διαδικασία και τις συνθήκες της παραγωγής του – και κυρίως ενδιαφέρεται έντονα για τους ανθρώπους που το παράγουν, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι για τις εταιρείες που το εμπορεύονται.
Κι όμως, η απλή αυτή αλήθεια φαίνεται ότι διαφεύγει από τους διοργανωτές τέτοιων «γιορτών του βιβλίου», όπως είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε και σε προηγούμενες παρεμβάσεις μας.
Στο Παζάρι Βιβλίου 2011, μέλη του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου, που είχε την ευθύνη της διοργάνωσης, αντιμετώπισαν με πρόδηλη εχθρότητα τις παρεμβάσεις μας, ιδίως το διήμερο 24-25 Ιανουαρίου. Μολονότι ο γραμματέας του ΔΣ του Συνδέσμου κ. Κ. Ζαχαράκης – προς τιμήν του – μας δέχθηκε φιλόξενα στο χώρο του Παζαριού και συγκατατέθηκε αμέσως στο μοίρασμα του κειμένου μας, άλλα μέλη του Συνδέσμου, ανάμεσα στα οποία και ο πρώην ταμίας του ΔΣ κ. Θ. Μαλτέζος, επέδειξαν ανεξήγητα εχθρική στάση απέναντί μας, φθάνοντας στο σημείο να καλέσουν επανειλημμένα το προσωπικό ασφαλείας του Παζαριού να μας …απομακρύνει από την πλατεία Κλαυθμώνος! Και τι δεν ακούσαμε εκείνο το διήμερο, ιδίως από τον κ. Μαλτέζο: ότι «ρυπαίνουμε» τον χώρο του Παζαριού με τα «χαρτιά» μας, ότι αυτού του είδους οι παρεμβάσεις είναι «χτικιό», ότι «με κάτι τέτοια γίνεται τσίρκο ο κλάδος του βιβλίου», ότι για την καταστρατήγηση των πνευματικών δικαιωμάτων των μεταφραστών «φταίει η Google», ότι οι μεταφραστές ακριβοπληρώνονται ενώ οι εκδότες πένονται, «γι’ αυτό ξεπουλάμε όσο-όσο», και πάει λέγοντας. Κι όλα αυτά τα γλαφυρά, σε υψηλούς τόνους μάλιστα, προκειμένου να φύγουμε άρον-άρον από το Παζάρι ώστε να συνεχίσουν απερίσπαστοι οι επισκέπτες να αγοράζουν με το κιλό «βιβλία στο σφυρί». Φυσικά, το αντίθετο συνέβη: εμείς δεν φύγαμε, οι δε επισκέπτες περισσότερο έδειξαν να ενδιαφέρονται για τις συνομιλίες μας με τους φωνασκούντες εκδότες παρά για τις αγορές τους…
Εξίσου θλιβερή ήταν η αντιμετώπιση που μας επιφυλάχθηκε την Κυριακή 30 Ιανουαρίου στην πολύ πιο μεγαλόσχημη Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, την οποία συνδιοργανώνουν το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου και το υπουργείο Πολιτισμού. Η παρέμβασή μας συνέπεσε τυχαία με την επίσκεψη του ίδιου του υπουργού Πολιτισμού και της συνοδείας του στην Έκθεση, με αποτέλεσμα να προκληθεί, άνευ λόγου και αιτίας, ένας μικρός πανικός στους διοργανωτές: επιμόνως μας ζητήθηκε να αποχωρήσουμε από τον περιβάλλοντα (δημόσιο) χώρο της HELEXPO, καθώς «δεν αφήνουμε κανέναν να μοιράζει …φυλλάδια εδώ» (εκτός αν αφορούν την τηλεοπτική «Πάττυ»), «εδώ έρχονται παιδιά» (αλλά πληρώνουν οι γονείς τους), «αυτά που λέτε δεν έχουν καμιά σχέση με την Έκθεση» (στην οποία ωστόσο είχαν στηθεί τεράστιες οθόνες με ψηφιακά βιβλία και παιδάκια κάθονταν καλωδιωμένα μπροστά τους), κ.ο.κ. Τουλάχιστον οι άνδρες του προσωπικού ασφαλείας είχαν την ειλικρίνεια να μας πληροφορήσουν ότι οφείλαμε να φύγουμε διότι «η συνοδεία του υπουργού δεν θέλει να σας βλέπει». Τελικώς αποφεύχθηκε το συναπάντημά μας με τον υψηλό διοργανωτή, όχι όμως και με τους επισκέπτες, που εξάντλησαν τα αντίτυπα της ανακοίνωσής μας, ούτε με τον συγγραφέα κ. Νίκο Πιλάβιο, με τον οποίο είχαμε, στο περιθώριο της παρέμβασής μας, μια ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τον ιδιοκτήτη του εκδοτικού οίκου «Μίλητος» και την απαράδεκτη στάση του απέναντι σε συγγραφείς και μεταφραστές.
Από όλες αυτές τις ενημερωτικές παρεμβάσεις μας, δεν μάθαμε στ’ αλήθεια τίποτα καινούριο: για τους εκδότες και τους κρατικούς φορείς του χώρου του βιβλίου, ο ΣΜΕΔ είναι στην καλύτερη περίπτωση δυσάρεστη υποχρέωση και στη χειρότερη αντίπαλος. Για το αναγνωστικό κοινό, πάλι, και όλως ιδιαιτέρως βέβαια για τους συναδέλφους, η παρουσία μας αποτελεί ευχάριστη έκπληξη. Αυτή ακριβώς τη σχέση θα επιδιώξουμε να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε ακόμα περισσότερο, όσο κι αν κάτι τέτοιο δυσαρεστεί ενδεχομένως διάφορους ιθύνοντες – εκδοτικές εταιρείες και κρατικούς παράγοντες.
