Νέα Ανοιχτή Συνέλευση: Κυριακή 22 Νοεμβρίου

Η Πρωτοβουλία Μεταφραστών - Επιμελητών

καλεί όλους τους συναδέλφους

την Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2009 και ώρα 18:00,

στην επόμενη ανοιχτή συνέλευση, που θα φιλοξενηθεί

στα γραφεία του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου, Λόντου 6 (2ος όροφος), Εξάρχεια.

Θεματολογία της συνέλευσης:
- Συνοπτική παρουσίαση στοιχείων από τις καρτέλες των μελών τηςπρωτοβουλίας
- Σύντομη παρουσίαση κάθε ομάδας εργασίας σχετικά με τα πεπραγμένα της
- Συζήτηση του ερωτηματολογίου καταγραφής του επαγγελματικού μας χώρου.

Πρακτικά Συνέλευσης 1ης Νοεμβρίου 2009

ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΩΝ – ΕΠΙΜΕΛΗΤΩΝ
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 1ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2009

ΤΟΠΟΣ: Booze Cooperativa, Κολοκοτρώνη 57, Αθήνα
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ: 2,5 ώρες
ΠΑΡΟΝΤΑ ΜΕΛΗ: 25

ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΤΑΞΗΣ:
Α. Εξεύρεση χώρου επόμενων συνελεύσεων
Β. Οργάνωση ομάδων εργασίας
Γ. Ερωτηματολόγιο καταγραφής επαγγελματικού χώρου


Στην αρχή της συνάντησης, μέλος μετέφερε την εξής ενημέρωση από το δικηγόρο που συνέταξε το Καταστατικό του υπό ίδρυση σωματείου: Όσα μέλη της Πρωτοβουλίας θέλουν να παραστούν στο Πρωτοδικείο τη 16η Νοεμβρίου 2009 (ημερομηνία κατάθεσης του Καταστατικού) μπορούν να παραστούν (ανοιχτή δικάσιμος), ωστόσο την ίδια μέρα δε θα εξεταστεί το Καταστατικό, παρά μόνο θα κατατεθεί επίσημα. Η συνέλευση αποφάσισε να μη γίνουν εγγραφές νέων μελών πριν την επίσημη έγκριση του Καταστατικού του υπό ίδρυση σωματείου από το Πρωτοδικείο.

1. ΕΞΕΥΡΕΣΗ ΧΩΡΟΥ ΕΠΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΝ

Μέλη εξέφρασαν τις σκέψεις τους για την ανάγκη να βρεθεί κατάλληλος και μόνιμος χώρος για τις συνελεύσεις, ώσπου να αποκτήσει ο Σύλλογος τη δική του στέγη. Μετά από σχετικά σύντομη συζήτηση, αποφασίστηκαν/διαπιστώθηκαν τα εξής:

Α. Να διερευνηθούν οι δυνατότητες ενοικίασης/χρήσης αίθουσας που ανήκει σε συνδικαλιστικό φορέα (ενδεικτικά αναφέρονται: Σύλλογος Εργαζομένων Εθνικής Τράπεζας, ΟΛΤΕE). Επικουρικά, να διερευνηθούν οι δυνατότητες πραγματοποίησης των συνελεύσεων σε φορέα του Δημοσίου (π.χ. ΑΣΟΕΕ, Τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ).

Β. Το κόστος ενοικίασης του χώρου για κάθε συνέλευση να μην υπερβαίνει τα 100 ευρώ.

Γ. Η επόμενη συνέλευση θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή, 22 Νοεμβρίου 2009. Ο χώρος συνάντησης θα οριστικοποιηθεί.

Δ. Οι συνελεύσεις που ορίζονται Κυριακή εξακολουθούν να συγκεντρώνουν τις περισσότερες προτιμήσεις.


2. ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στο μεγαλύτερο μέρος της συνέλευσης συζητήθηκε ο τρόπος λειτουργίας και οργάνωσης ομάδων εργασίας που θα αναλάβουν να καταγράφουν τα χαρακτηριστικά όλων των επαγγελματικών ιδιοτήτων και των σχέσεων εργασίας μας, να διερευνούν προβλήματα στον επαγγελματικό μας χώρο και να συμβάλλουν στη διεύρυνση του υπό ίδρυση Συλλόγου.

Συζητήθηκε αν οι ομάδες εργασίες πρέπει να οργανωθούν κατά ειδικότητα (π.χ. υποτιτλιστές ), κατά θέμα (π.χ. ασφαλιστικό) ή ανά χώρο (π.χ. εκδοτικός χώρος). Στην περίπτωση των υποτιτλιστών εξυπηρετείται η εξέταση των θεμάτων που τους απασχολούν βάσει της ειδικότητάς τους και δεδομένου ότι έχει ήδη γίνει προεργασία με το Έγγραφο περί Υποτιτλισμού που συντάχθηκε από τους ίδιους, προτάθηκε και συμφωνήθηκε η μία ομάδα να έχει αυτό το θέμα. Μετά από παρεμβάσεις που έγιναν σχετικά με τα προβλήματα στον εκδοτικό χώρο, ήταν σαφές ότι πρέπει να υπάρξει ομάδα που θα ασχοληθεί με αυτόν και θα κινηθεί ανά ειδικότητα. Τονίστηκε η ανάγκη να παρουσιαστεί ο χώρος των μεταφραστικών εταιρειών και να γίνουν προσπάθειες επικοινωνίας με συναδέλφους από αυτό το χώρο∙ το ίδιο ισχύει και για το χώρο των συναδέλφων στα ΜΜΕ. Το θέμα των συναδέλφων από την επαρχία αναφέρθηκε αρκετές φορές και προτάθηκε, αντί να δημιουργηθεί ομάδα εργασίας αποκλειστικά για αυτούς, να διαμορφωθεί ομάδα επικοινωνίας που, εκτός των άλλων δράσεων, θα καταβάλλει προσπάθειες εντοπισμού και προσέγγισής τους. Όσον αφορά τα ασφαλιστικά και τα φορολογικά ζητήματα προκρίθηκε η λύση να εξεταστούν συνολικά σε μεταγενέστερο στάδιο, όταν θα έχουν ήδη συγκεντρωθεί οι σχετικές επιμέρους πληροφορίες από τις ομάδες εργασίας (π.χ. ασφαλιστικά ζητήματα υποτιτλιστών + ασφαλιστικά ζητήματα εργαζομένων στα ΜΜΕ κ.ο.κ. να αποτελέσουν τη βάση για να συγκροτηθεί ομάδα που θα ασχοληθεί με τα ασφαλιστικά).

Άλλες παρεμβάσεις μελών περιστράφηκαν και γύρω από τα εξής: να ακολουθεί το παράδειγμα των υποτιτλιστών που συνέταξαν το σχετικό με την ειδικότητά τους έγγραφο και να συνταχθούν παρεμφερή ενημερωτικά έγγραφα που θα οδηγήσουν σε συστηματοποίηση και παρουσίαση των θεμάτων. Οι ομάδες εργασίας να έχουν μόνιμο χαρακτήρα, με αλλαγές που ενδεχομένως θα προκύψουν μετά την ίδρυση του Συλλόγου. Να χρησιμοποιηθούν τα χρήσιμα συμπεράσματα που θα εξαχθούν από το Ερωτηματολόγιο. Να παρουσιάζεται το έργο των ομάδων στις συνελεύσεις.


Αποφασίστηκε ομόφωνα η συγκρότηση πέντε ομάδων:

Α. ΟΜΑΔΑ ΕΚΔΟΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ
Β. ΟΜΑΔΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ / ΓΡΑΦΕΙΩΝ
Γ. ΟΜΑΔΑ ΥΠΟΤΙΤΛΙΣΤΩΝ
Δ. ΟΜΑΔΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Ε. ΟΜΑΔΑ ΜΜΕ

Σημειώθηκε ότι οι ενδιαφερόμενοι για την Ομάδα ΜΜΕ, λόγω ημερών και ωραρίου εργασίας τους, συνήθως απουσιάζουν από τις γενικές συνελεύσεις. Γι’ αυτό, αποφασίστηκε να αναρτηθούν στην ηλεκτρονική λίστα, μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης της Πρωτοβουλίας, μήνυμα-πρόσκληση συμμετοχής σε αυτή την ομάδα, καθώς και καλέσματα συμμετοχής και πληροφορίες για τις πρώτες ανοιχτές συναντήσεις των άλλων τεσσάρων ομάδων εργασίας.

ΑΛΛΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ:
Α. Να αναρτηθεί στο blog της Πρωτοβουλίας η ενημερωτική παρουσίαση του χώρου του υποτιτλισμού.
Β. Να γίνει παρουσίαση στατιστικών στοιχείων από τις καρτέλες, τις οποίες έχουν συμπληρώσει τα μέλη, από τους δύο συναδέλφους που έχουν πρόσβαση σε αυτές.


ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΔΙΑΤΑΞΗ ΕΠΟΜΕΝΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗΣ:
Α. Συνοπτική παρουσίαση στοιχείων από τις καρτέλες των μελών
Β. 5λεπτη παρουσίαση κάθε ομάδας εργασίας σχετικά με την πορεία των εργασιών της
Γ. Συζήτηση ερωτηματολογίου καταγραφής του επαγγελματικού μας χώρου

Υποτιτλισμός: Μια Εισαγωγή

Μια ομάδα υποτιτλιστών που συναντήθηκε για πρώτη φορά σε συνέλευση της Πρωτοβουλίας συγκεντρώθηκε προκειμένου να γνωριστούν καλύτερα τα μέλη της και να ανταλλάξουν εμπειρίες για το εργασιακό τους περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτής της συνάντησης, αποφασίσαμε να γράψουμε ένα κείμενο «γνωριμίας» για να περιγράψουμε όσο πιο συνοπτικά γίνεται στους συναδέλφους της Πρωτοβουλίας τις ιδιαιτερότητες του επαγγέλματός μας και τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως επαγγελματίες του χώρου. Παράλληλα αρχίσαμε και μια πρόχειρη «χαρτογράφηση» των εταιριών υποτιτλισμού και προσπαθήσαμε να σκεφτούμε τρόπους για να πλησιάσουμε τους υπόλοιπους συναδέλφους μας χωρίς όμως να καταλήξουμε σε κάποια συγκεκριμένη μέθοδο.

Το κείμενο που επισυνάπτουμε παραμένει «ανοιχτό» καθώς γνωρίζουμε ότι οι ιδιαιτερότητες των εργασιακών μας συνθηκών συχνά μεταβάλλονται ανάλογα με τις απαιτήσεις του εκάστοτε εργοδότη και γι’ αυτό καλούμε τους συναδέλφους μας να μη διστάσουν να προσθέσουν σχόλια, παρατηρήσεις και διορθώσεις. Επίσης, τους καλούμε να συνεισφέρουν στη χαρτογράφηση των εταιριών υποτιτλισμού μέσω των συνελεύσεων της πρωτοβουλίας και στη συνδιαμόρφωση των επαγγελματικών μας απαιτήσεων. Θεωρούμε ότι η φυσική μας παρουσία στις συνελεύσεις είναι ζωτική, καθώς μόνο έτσι μπορούμε να γνωριστούμε προσωπικά και να ανταλλάξουμε απόψεις και εμπειρίες, κάτι που αδυνατούμε να κάνουμε στο εργασιακό μας περιβάλλον λόγω των περιορισμών που αυτό μας επιβάλλει.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΤΙΤΛΙΣΜΟΣ;
Υποτιτλισμός είναι η μετάφραση της εκφώνησης και των διαλόγων που υπάρχουν σε μια ταινία/ντοκιμαντέρ/επεισόδιο τηλεοπτικής σειράς, και η προσαρμογή του μεταφρασμένου κειμένου στην τελική εικόνα με μορφή γραπτού κειμένου. Διακρίνουμε το στάδιο της μετάφρασης και το στάδιο της προσαρμογής (“ρίξιμο” ή χρονισμός υποτίτλων).

Η προσαρμογή είναι το συνταίριασμα του μεταφρασμένου κειμένου με την αντίστοιχη προφορική φράση.

ΠΟΥ ΔΙΑΦΕΡΕΙ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ;
Το μεταφρασμένο κείμενο έχει απόλυτο περιορισμό στο χρόνο και το χώρο που μπορεί να μείνει ένας υπότιτλος στην οθόνη καθώς πρόκειται για απόδοση προφορικού λόγου και όχι γραπτού κειμένου. Επομένως, ο μεταφραστής/υποτιτλιστής “αποδίδει”, δηλαδή απλοποιεί, περικόπτει και προσαρμόζει το μεταφρασμένο κείμενο, επειδή η ομιλία είναι ταχύτερη από την ικανότητα ανάγνωσης του θεατή.

ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΥΠΟΤΙΤΛΟΙ;
Στις κινηματογραφικές ταινίες, τις τηλεοπτικές σειρές, τα ντοκιμαντέρ και τα DVD, αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο οπτικοακουστικό υλικό απαιτείται μετάφραση προφορικού λόγου (π.χ. διαφημίσεις, εταιρικά DVD).

ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΥΠΟΤΙΤΛΙΣΤΕΣ
Κυρίως συνεργάζονται με ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες αναλαμβάνουν τον υποτιτλισμό ταινιών κλπ για λογαριασμό καναλιών, εταιρειών διανομής DVD κλπ. Ορισμένα κανάλια (ελάχιστα) έχουν δικό τους μεταφραστικό τμήμα.

Είναι συνήθως ελεύθεροι επαγγελματίες (έχουν ΟΑΕΕ, “μπλοκάκι”) και αμείβονται ανάλογα με την παραγωγή τους. Η κοστολόγηση γίνεται συνήθως με το λεπτό του οπτικοακουστικού υλικού, δηλ. ένα λεπτό χρόνου ταινίας αμείβεται από 0,65 λεπτά μέχρι και 1,15 ευρώ ανάλογα με την εταιρεία και το είδος του προγράμματος που πρέπει να υποτιτλιστεί. Κάποιες εταιρείες κοστολογούν κατά προσέγγιση, χωρίς να μετρούν αυστηρά το χρόνο του υλικού. Η αμοιβή αυτή αφορά τόσο τη μετάφραση όσο και την προσαρμογή των υποτίτλων.

Ωστόσο, κάποιες εταιρείες αναλαμβάνουν οι ίδιες την προσαρμογή και ο υποτιτλιστής τους παραδίδει μόνο τους τίτλους σε κάποιο αρχείο κειμένου. Σε αυτή την περίπτωση, η αμοιβή ανά λεπτό προγράμματος είναι πάντα χαμηλότερη από τις προαναφερθείσες.

Οι υποτιτλιστές δουλεύουν συνήθως στο δικό τους χώρο, έχοντας πάρει την εικόνα και τους απομαγνητοφωνημένους διαλόγους (“σενάριο”, “script”, “transcript”) από την εταιρεία. Η δουλειά γίνεται συνήθως με πρόγραμμα που προμηθεύει η εταιρεία στους υποτιτλιστές.

Αρκετές εταιρείες διαθέτουν και χώρους με σταθμούς εργασίας στα γραφεία τους.

Σε κάποιες περιπτώσεις δεν υπάρχει σενάριο, οπότε ο υποτιτλιστής είναι αναγκασμένος να μεταφράζει δια της ακοής. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να μεταφράζει και να χρονίζει κάποιος γλώσσα που δεν ξέρει, πχ. να μεταφράζει γιαπωνέζικους διαλόγους έχοντας το αγγλικό σενάριο.

ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Το κύριο πρόβλημα είναι οι χαμηλότατες αμοιβές, ειδικά στο χώρο του υποτιτλισμού τηλεοπτικών προγραμμάτων, οι οποίες παραμένουν σταθερές εδώ και πέντε χρόνια. Οι περισσότεροι υποτιτλιστές και ειδικότερα οι νέοι στο επάγγελμα αδυνατούν να επιβιώσουν έχοντας ως κύρια εργασία τους τον υποτιτλισμό.

Αυτή τη στιγμή, ένας έμπειρος και πλήρως απασχολούμενος υποτιτλιστής αναγκάζεται να παράγει και να προσαρμόζει τίτλους για 45-50 λεπτά προγράμματος την ημέρα, κατά μέσο όρο, όταν, σε κανονικές συνθήκες (8ωρο, υπεύθυνη και επιμελημένη μέθοδος εργασίας και επανέλεγχος τελικού μεταφράσματος), η ημερήσια παραγωγή του δύσκολα θα μπορούσε να υπερβεί τα 25-30 λεπτά προγράμματος.

Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγοι είναι αυτοί που δουλεύουν χρόνια στον υποτιτλισμό, και ότι συνεχώς εμφανίζονται νέοι εργαζόμενοι, οι οποίοι λόγω των χαμηλών αμοιβών, της έλλειψης εκπαίδευσης από τις εταιρείες και των σύντομων προθεσμιών δεν στεριώνουν για πολύ στον επαγγελματικό μας χώρο.

Σπανίως υπογράφονται συμβάσεις μεταξύ εταιρείας και υποτιτλιστή. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου ακόμα και τα στοιχειώδη επαγγελματικά δικαιώματα καταστρατηγούνται μέσω εταιριών που εδρεύουν στο εξωτερικό αλλά δραστηριοποιούνται και στην ελληνική αγορά.

Αρκετές εταιρείες αναγκάζουν τους υποτιτλιστές να υπογράφουν κείμενα παραχώρησης των πνευματικών τους δικαιωμάτων προκειμένου να συνεχίσουν να εργάζονται σ’ αυτές. Κατά συνέπεια αν μια ταινία προβληθεί για δεύτερη φορά σε κάποιον τηλεοπτικό σταθμό, ο υποτιτλιστής δεν έχει περαιτέρω οικονομικό όφελος. Ακόμα, πολλές εταιρείες αρχειοθετούν τους υπότιτλους των ταινιών, σειρών, κτλ που τους παραδίδουν οι υποτιτλιστές με σκοπό να τους χρησιμοποιήσουν και στο μέλλον χωρίς την άδεια του δημιουργού τους.

Τακτική ορισμένων καναλιών ή και εταιρειών υποτιτλισμού είναι να μην αναφέρεται καν το όνομα του υποτιτλιστή στο τέλος, παρά μόνο το όνομα της εταιρείας υποτιτλισμού, κάτι που καταπατά και το στοιχειώδες δικαίωμα της αναγνώρισης πνευματικού έργου.

Επίσης, λόγω της πίεσης χρόνου και της λογικής της συμπίεσης των εξόδων, συνήθως δεν υπάρχει επιμελητής/διορθωτής. Έτσι, ο υποτιτλιστής πιέζεται να παραδίδει όσο το δυνατόν διορθωμένο κείμενο, πέρα από τα λογικά όρια που θα περίμενε κανείς. Η τακτική αυτή έχει ως συνέπεια τις πρόχειρες και κακοδουλεμένες μεταφράσεις που παρακολουθούμε καθημερινά στις τηλεοπτικές μας οθόνες.

Όμως, παρά τα λάθη και τα μαργαριτάρια, οι εταιρείες υποτιτλισμού, τα τηλεοπτικά κανάλια και οι εταιρείες διανομής παραμένουν ευχαριστημένες έχοντας ως αρχή τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας τους εις βάρος της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος!.

Κι όλα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που τα “παραδοσιακά” κανάλια μέσα στην τηλεοπτική σεζόν 2008-2009 άρχισαν να μεταδίδουν περισσότερες ξενόγλωσσες σειρές και ταινίες (αντικαθιστώντας έτσι τις ακριβότερες ελληνικές παραγωγές) και έχουν εμφανιστεί στην αγορά νέες εταιρίες που προσπαθούν με εναλλακτικά μέσα (ψηφιακή τηλεόραση, διαδικτυακή τηλεόραση μέσω εταιριών τηλεφωνίας κτλ) να κερδίσουν ένα μερίδιο του τηλεοπτικού και όχι μόνο κοινού.

Στο κείμενο αυτό δεν έχουμε αναφερθεί στη μεταγλώττιση, μεταφραστική εργασία για την οποία επιφυλασσόμαστε να αναφερθούμε αργότερα.